Πολύ πρόσφατα, το Υπουργείο Εσωτερικών παρουσίασε τους σχεδιασμούς του για τις «αναγκαίες» υποδομές, για τη διαχείριση των Δημοτικών Στερεών Απορριμμάτων (ΔΣΑ). 

Χωρίς πολλά πολλά και χωρίς ουσιαστική διαβούλευση, προχωράμε ως κράτος μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου στη δημοπράτηση 2 Οργανωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) για Λευκωσία και Λεμεσό, συνολικής χωρητικότητας 400,000 τόνων απορριμμάτων ετήσια. Αυτό, ως μέρος του γενικότερου σχεδιασμού για δημιουργία υποδομής για τη διαχείριση 635,000 τόνων απορριμμάτων ως το 2015. Και για τελική αξιοποίηση των παραγομένων υλικών για παραγωγή ενέργειας από τους 4 ΟΕΔΑ, σχεδιάζει το κράτος τη δημιουργία ενός κεντρικού αποτεφρωτήρα αξίας €300 εκ. στο Πεντάκωμο με αυτοχρηματοδότηση. Συνολικά οι κεφαλαιουχικές επενδύσεις θα είναι της τάξης των €600 εκ. από 2012 - 2015 και οι λειτουργικές δαπάνες περί τα €50 εκ. ετήσια για τα 25 χρόνια λειτουργίας των μονάδων. Οι αριθμοί υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες προκαλούν δέος. 

Η αιτιολόγηση του κράτους για την ανάγκη δημιουργίας όλων αυτών των μονάδων ακούγεται εν πρώτοις πολύ λογική. Ως υπεύθυνο κράτος πρέπει να δημιουργήσουμε υποδομές και προϋποθέσεις για σωστή διαχείριση των απορριμμάτων μας, σε αντίθεση με το τι κάναμε μέχρι σήμερα, και να τηρήσουμε την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία. Και αυτό σαφέστατα θα έχει άμεσο κόστος μεγαλύτερο από το ανεξέλεγκτο θάψιμο των σκουπιδιών που κάναμε μέχρι σήμερα. 

Αυτή όμως είναι η μία όψη του νομίσματος. Επιπλέον κόστος σαφώς και θα υπάρξει. Το κρίσιμο ερώτημα για την κοινωνία είναι το πόσο πρέπει να είναι αυτό το επιπλέον κόστος; Πώς μπορούμε να το μειώσουμε στο ελάχιστο δυνατόν για να μπορεί το ήδη ταλαιπωρημένο κυπριακό νοικοκυριό να το σηκώσει; 

Και με αυτή την έγνοια ως αφετηρία, δημιουργούνται πολλά ερωτήματα για τον προτεινόμενο σχεδιασμό ο οποίος ξεκάθαρα αφίσταται της βασικής ανάγκης για τον «φρόνιμο και οικονομικό σχεδιασμό» που θα μείωνε το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων μας. 

Πολλοί φορείς της Κυπριακής κοινωνίας που ασχολούνται με το αντικείμενο, όπως το ΕΤΕΚ, ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, εμείς στην Green Dot Κύπρου και πολλοί μελετητές και επιχειρηματίες του τομέα, έχουμε εκφράσει τα ερωτήματα και τις επιφυλάξεις μας για την προδιαγραμμένη πορεία. 

Τα ερωτήματα είναι πολλά, με κυριότερα όμως τα ακόλουθα: 

1. Γιατί κατασκευάζουμε υποδομές 635,000 τόνων απορριμμάτων με 4 ΟΕΔΑ και 1 αποτεφρωτήρα, αφού η παραγωγή μας το 2015 θα είναι 633,000 τόνοι και πολλά από αυτά τα απορρίμματα θα πρέπει να συλλέγονται χωριστά με βάση την οδηγία πλαίσιο του 2008;

2. Γιατί κατασκευάζουμε 1 ΟΑΔΕ σε κάθε επαρχία ενώ ποτέ δεν μελετήσαμε τεχνοοικονομικά αν χρειάζονται 4 μονάδες, ή λιγότερες, ή περισσότερες; 

3. Γιατί το κράτος απέχει επιδεικτικά από κάθε προσπάθεια εναλλακτικής διαχείρισης των απορριμμάτων (οικιακή κομποστοποίηση, βιομηχανική κομποστοποίηση, ανακύκλωση) και από την προσπάθεια για ενεργοποίηση του πολίτη ως υπεύθυνου καταναλωτή στη διαχείριση των απορριμμάτων, ενώ έχει υποχρέωση με βάση τη νομοθεσία να τα προωθήσει; 

4. Γιατί στις μελέτες αγνοήθηκαν παντελώς υφιστάμενες υποδομές που θα μπορούσαν να δώσουν πολύ οικονομικότερες λύσεις διαχείρισης των ΔΣΑ όπως: 

α. Υφιστάμενες και νέες υπό εξέλιξη μονάδες βιομηχανικής κομποστοποίησης

β. 11 Υφιστάμενες και νέες υπό εξέλιξη μονάδες βιοαερίου/ενέργειας που υπάρχουν σε κτηνοτροφικές μονάδες σε όλη την Κύπρο και μπορούν να δεχθούν 130-150,000 τόνους οργανικών απορριμμάτων κουζίνας; 

γ. Το σύγχρονο κλίβανο του τσιμεντοποιείου που μπορεί να κάψει ως εναλλακτικό καύσιμο 200-400,000 τόνους απορρίμματα ανά έτος, με πολύ χαμηλότερο κόστος από το εκτιμημένο για τον αποτεφρωτήρα, με βάση συγκεκριμένες προτάσεις που κατατέθηκαν από το τσιμεντοποιείο; 

5. Γιατί το κράτος δεν κάνει τίποτε για τη μείωση των απορριμμάτων κατά παράβαση των νομικών υποχρεώσεων του; 

6. Γιατί το κράτος και οι μελετητές του υποβαθμίζουν τις δυνατότητες της ανακύκλωσης να δώσει λύσεις, ενώ ήδη δίνει λύσεις για πάνω από το 10% των απορριμμάτων μας; 

7. Γιατί ουσιαστικά προάγει τη συλλογή μεικτών απορριμμάτων εν αντιθέσει με τη Διαλογή στην Πηγή που είναι σαφώς και νομική υποχρέωση μας; 

8. Γιατί επιτρέψαμε αντί να έχουν κίνητρο οι τοπικές αρχές να μειώνουν και να ανακυκλώνουν τα απορρίμματα τους, να πληρώνουν πρόστιμα, τα οποία ο μόνος τρόπος να αποφύγουν, είναι να αυξήσουν την παραγωγή των απορριμμάτων τους!; (Ίδε περίπτωση Λάρνακας - Αμμοχώστου) 

9. Γιατί επιτρέπουμε ή και διασφαλίζουμε ότι τα έργα αυτά πάντα θα γίνονται με τη μορφή του κατεπείγοντος και χωρίς πραγματική διαβούλευση; (παρουσίαση έργων των Μάιο και τον Ιούνιο και δημοπράτηση τον Ιούλιο και Σεπτέμβριο)

10. Γιατί σχεδιάζουμε για τον πολίτη χωρίς τον πολίτη και με την πεποίθηση ότι ο Κύπριος πολίτης είναι ανάλγητος και δεν ανταποκρίνεται, ούτε ευαισθητοποιείται, άρα μόνο με μεγάλες μονάδες και πολλά εκατομμύρια μπορεί να λυθεί το πρόβλημα των απορριμμάτων; 

11. Γιατί ελαφρά τη καρδία επιλέγουμε να οδηγήσουμε το κόστος διαχείρισης των ΔΣΑ από το 150 Ευρώ/νοικοκυριό στα 350 Ευρώ/νοικοκυριό, ενώ θα μπορούσαμε να το κάνουμε με 200 - 250 Ευρώ/νοικοκυριό αξιοποιώντας την υφιστάμενη βιομηχανία του τόπου μας; 

Εμείς ως Green Dot Κύπρου παρουσιάσαμε πρόσφατα συγκεκριμένη εισήγηση για τη διαχείριση των ΔΣΑ προς τις τοπικές αρχές. Από αυτή την εισήγηση προκύπτει η πιο πάνω μείωση του κόστους από τα 350 στα 200 Ευρώ ανά νοικοκυριό. Ακόμα και να αμφισβητήσει κάποιος τους αριθμούς μας (για εκτίμηση πρόκειται), οι διαφορές από την προδιαγεγραμμένη πορεία είναι τουλάχιστον της τάξης των 100 Ευρώ ανά νοικοκυριό ή €20 εκ ανά έτος. Μια μείωση που ασφαλώς δεν μπορεί να αγνοηθεί. 

Αυτά που παρουσιάσαμε είναι τα απόλυτα αυτονόητα και τα ξέρουν όλοι όσοι είναι στον τομέα, αφού αφορούν υφιστάμενες νομικές υποχρεώσεις και αξιοποίηση υφιστάμενων μονάδων διαχείρισης. Και ενώ όλων ο στόχος θα έπρεπε να είναι κοινός και να καταλήγει στη σωστότερη διαχείριση των ΔΣΑ με το χαμηλότερο δυνατόν κόστος για τον τόπο μας, δυστυχώς αναλωνόμαστε να συζητούμε τα αυτονόητα. 

Καλούμε το κράτος έστω και την ύστατη να αναπροσαρμόσει την πορεία του και να αξιοποιήσει τις υφιστάμενες δυνατότητες. Αυτό προστάζει η απλή λογική, οι οικονομικές μας ανάγκες και οι νομικές μας υποχρεώσεις. 

Κάθε άλλη πορεία στο όνομα μάλιστα της «υπευθυνότητας του κράτους» θα κριθεί και μάλιστα σκληρά όταν δεν θα μπορούν οι Τοπικές Αρχές και οι πολίτες να αντέξουν το οικονομικό βάρος. Εκεί θα φανεί πόσο «υπεύθυνες» ή όχι ήταν οι επιλογές. Τότε θα είναι όμως αργά γιατί θα υπάρχουν συμβόλαια τιμωρητικά που ενδεχομένως να διασφαλίζουν τους εργολάβους, αλλά θα αφαιμάσσουν τον κάθε Κύπριο πολίτη.

Η εισήγηση μας για τη διαχείριση των ΔΣΑ σε παρουσίαση στο www.greendot.com.cy στα Downloads. 

Κυριάκος Παρπούνας
Γενικός Διευθυντής