Απαντήσεις από την Green Dot Κύπρου
Μπορεί να είναι η τάση μας ως κοινωνία να απαξιώνουμε πράγματα και προσπάθειες που γίνονται στον τόπο μας.
Μπορεί να είναι η ανάγκη μας να εξεύρουμε δικαιολογίες γιατί υπολειπόμαστε τόσο από τις συμπεριφορές άλλων πιο συνειδητοποιημένων κοινωνιών.
Μπορεί ακόμα να είναι η ανάγκη μας σε προσωπικό επίπεδο να δικαιολογηθούμε γιατί δεν συμμετέχουμε.
Μπορεί να είναι και η σχεδόν έμφυτη καχυποψία μας ως κοινωνία για ότι αλλάζει και η ανάγκη μας να βρούμε ποιος και που θα προσπαθήσει να μας γελάσει…
Το σίγουρο είναι ότι μας ικανοποιεί να συντηρούμε και να επαναφέρουμε ως κοινωνία όποτε έχουμε την ευκαιρία μύθους για τα θέματα ανακύκλωσης.
Μύθους τους οποίους χρησιμοποιούμε βασικά για να δικαιολογήσουμε τη δική μας απουσία από αυτή την προσπάθεια.
Να καταγράψω μόνο μερικούς από αυτούς στους οποίους δεν είναι η πρώτη φορά που αναγκαζόμαστε να δώσουμε απαντήσεις· Αντίθετα ειδικά κάθε φορά που αρχίζουμε δουλειά σε μια νεά περιοχή τα ακούμε από την αρχή:
1. Δεν θα διαχωρίζω εγώ τα ανακυκλώσιμα υλικά που μας ζητάνε να διαχωρίζουμε γιατί καταλήγουν όλα στις χωματερές.
2. Δεν θα διαχωρίζω εγώ τα υλικά για να θησαυρίζουν κάποιοι. Εγώ τι έχω να κερδίσω?
3. Δεν χρειάζεται να ανακυκλώνει η μικρή Κύπρος. Ας ανακυκλώνουν οι μεγάλες χώρες.
4. Είναι αστείο να μιλάμε για ανακύκλωση στην Κύπρο αφού δεν υπάρχουν εδώ εργοστάσια ανακύκλωσης.
Και οι απαιτούμενες απαντήσεις ακόμα μια φορά μπας και μπορέσουμε να τις εμπεδώσουμε:
1. Δεν καταλήγουν τα υλικά στις χωματερές! Καταλήγουν σε εργοστάσια όπου διαχωρίζονται, καθαρίζονται και ετοιμάζονται για να μπορούν να διατεθούν στα εργοστάσια ανακύκλωσης. Έχουμε στην Κύπρο 2-3 μονάδες καλού επιπέδου που μπορούν να διαχειριστούν και να καθαρίσουν τα υλικά όπως γίνεται και στον υπόλοιπο κόσμο. Δεν είναι δυνατόν να έχουμε μόνο εμείς διαχειριστεί 8,000 τόνους υλικά το 2007, 12,000 τόνους το 2008 και να αναμένουμε να διαχειριστούμε ίσως και πάνω από 25,000 τόνους το 2009 και κάποιοι να επιμένουν ότι όλα τα υλικά καταλήγουν στις χωματερές. Μόνο η δική μας δραστηριότητα θα αποτρέψει φέτος πάνω από 5,000 φορτία απορριματοφόρων οχημάτων από τις χωματερές. Αυτό μεταφράζεται σε πάνω από 100,000m³ χώρου στις χωματερές που θα εξοικονομηθεί. Και όμως ο μύθος ανακυκλώνεται στα μυαλά πολλών από μας…
2. Ακούγοντας αυτό το σχόλιο θα νομίσει κάποιος ότι βρήκαμε κάποια κρυφή φλέβα χρυσού και έχουμε φτιάξει σήραγγα με την ανακύκλωση για να την εκμεταλλευτούμε. Το αντίθετο, η Green Dot Κύπρου, το συλλογικό σύστημα διαχείρισης συσκευασιών, δημιουργήθηκε ακριβώς γιατί η δουλειά αυτή είναι ζημιογόνα από καθαρά οικονομικής απόψεως στην Κύπρο. Είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα οργανισμός ο οποίος χρηματοδοτείται από τη βιομηχανία (με βάση νομική υποχρέωση των επιχειρήσεων) για να μπορεί να οργανώσει τα προγράμματα ανακύκλωσης συσκευασιών. Τα προγράμματα κοστίζουν περίπου 6 εκατομμύρια ευρώ ανά έτος, από τα οποία το 80% καταβάλλει η βιομηχανία και το 20% οι συμμετέχουσες τοπικές αρχές. Η αξία των υλικών που ανακτούνται δεν ξεπερνά το 5% αυτού του προϋπολογισμού. Αν η ανακύκλωση των συσκευασιών ήταν οικονομικά βιώσιμη θα γινόταν εδώ και χρόνια από την ελεύθερη αγορά και δεν θα χρειαζόταν να μας επιβληθεί με Νόμο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό από μόνο του καταρρίπτει το μύθο αυτό. Και όμως ο μύθος ανακυκλώνεται στα μυαλά πολλών από μας…
3. Η ανακύκλωση δεν είναι μόνο για τους άλλους. Κάθε προσπάθεια για την προστασία του περιβάλλοντος μετρά. Ειδικά σε ένα νησί με περιορισμένη γη είναι ασύμφορο περιβαλλοντικά να συνεχίσουμε να πετούμε παντού σκουπίδια. Αλλά και οικονομικά δεν πρέπει να μετρούμε μόνο τα άμεσα κόστη και οφέλη από την ανακύκλωση. Υπάρχουν πολλές εξωτερικότητες όπως ονομάζονται στην οικονομική θεωρία που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν αξιολογούμε την ανακύκλωση όπως η αξία της γης που χάνεται από τις χωματερές και τον περιβάλλοντα χώρο, η ρύπανση του περιβάλλοντος και το κόστος άρσης της ρύπανσης, η υποβαθμισμένη ποιότητα νερού και αέρα, η υποβαθμισμένη ποιότητα ζωής, η δημόσια υγεία κ.λ.π..
Είμαστε οι δεύτεροι μεγαλύτεροι παραγωγοί σκυβάλων κατά κεφαλή στην Ε.Ε. και δεν μπορούμε ελαφρά τη καρδία να αναμένουμε να σώσουν άλλοι το περιβάλλον. Τα δικά μας σκουπίδια είναι στη δική μας αυλή που παραμένουν. Και όμως ο μύθος ανακυκλώνεται στα μυαλά πολλών από μας…
4. Η αγορά των δευτερογενών πρώτων υλών που προκύπτουν από την ανακύκλωση χρησιμοποιημένων προϊόντων είναι μια διεθνής αγορά. Οι πρώτες ύλες χρειάζονται εκεί που υπάρχουν μεγάλα εργοστάσια παραγωγής προϊόντων. Τα τελευταία χρόνια η παραγωγή του κόσμου συγκεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στην Κίνα και την Ινδία. Είναι απόλυτα φυσιολογικό οι πρώτες ύλες να καταλήγουν επίσης εκεί όπου υπάρχει ζήτηση. Εδώ μεγάλες βιομηχανικές χώρες όπως η Αγγλία αποστέλλουν περίπου το 70% των ανακυκλώσιμων υλικών τους σε Κίνα, Ινδία και άλλες χώρες. Δεν είναι αναμενόμενο σε μια μικρή χώρα όπως η Κύπρος να απορροφούνται όλα τα υλικά τοπικά. Ούτε τώρα, ούτε στο μέλλον. Δεν είναι όμως αυτό αμαρτία. Ούτε λόγος για να μην ανακυκλώνουμε. Δεν χρειάζεται να ανακυκλώνονται όλα εδώ. Και όμως ο μύθος ανακυκλώνεται στα μυαλά πολλών από μας…
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που ενώ στο ευρωβαρόμετρο οι Κύπριοι απαιτούν σε ψηλότερο ποσοστό από τον μέσο Ευρωπαίο ως ευαισθητοποιημένοι για το περιβάλλον, όταν ερωτούνται για το τι είναι έτοιμοι να κάνουν για το περιβάλλον μόνο το 20% απαντά ανακύκλωση σε σύγκριση με πάνω από 60% ως μέσο όρο για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Ο λόγος είναι γιατί στο μυαλό μας επινοούμε διάφορους μύθους για να δικαιολογήσουμε γιατί εμείς δεν πρέπει και δεν κάνουμε ανακύκλωση.
Δεν γράφω τα πιο πάνω για να ισχυριστώ ότι έχουμε τα τέλεια συστήματα ανακύκλωσης τα οποία αρνούνται οι πολίτες να αξιοποιήσουν. Κάθε άλλο, είμαστε στην αρχή και όπως κάθε αρχή σε μια νέα αγορά χωρίς υποδομές είναι δύσκολη και επίπονη. Και είναι επίπονη για όλους τους εμπλεκόμενους. Γίνεται όμως ακόμη πιο επίπονη και δύσκολη όταν περιβάλλεται από τόση καχυποψία. Όταν κάθε δυσκολία στην πορεία γίνεται εύκολη δικαιολογία για τον καθένα μας για να μην συμμετέχουμε.
Πώς θα προχωρήσουν τα πράγματα μπροστά όταν καθημερινά βλέπουμε:
• Όπου υπάρχει κάδος ανακύκλωσης να γίνεται εστία μόλυνσης από άσχετα υλικά (κρεβάτια, ποδήλατα, σκουπίδια, ομπρέλες, τηλεοράσεις κ.λ.π., κ.λ.π.) που μεταφέρονται εκεί.
• Κάδοι να είναι άδειοι και τα υλικά να στοιβάζονται απ’ έξω.
• Μέσα στους κάδους ανακύκλωσης να μπαίνουν φαγώσιμα και άλλα σκουπίδια.
• Να μην διαβάζουμε τα ενημερωτικά που φτάνουν στο σπίτι μας για το πρόγραμμα ανακύκλωσης και μετά να παραπονιόμαστε γιατί δεν μας ενημερώνουν.
• Να μην ακολουθούμε τις οδηγίες του προγράμματος για τους τρόπους και τα προγράμματα συλλογής και να έχουμε παράπονο γιατί δεν γίνεται η δουλειά.
• Να θέλουμε κάδους ανακύκλωσης αλλά οπουδήποτε εκτός από κοντά στο σπίτι μας.
• Να μην ψάχνουμε για τρόπους οργάνωσης των χώρων μας στο σπίτι ή στο γραφείο και να παραπονιόμαστε πως θα ανακυκλώσουμε αφού δεν έχουμε τα μέσα.
Δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές. Η ανακύκλωση θα γίνει πράξη και θα είναι επιτυχής όταν:
Α. Ως άτομα αποφασίσουμε ότι πρέπει να ανακυκλώνουμε.
Β. Ως οικογένειες αποφασίσουμε ότι πρέπει να ανακυκλώνουμε.
Γ. Ως Τοπικές Αρχές αποφασίσουμε ότι πρέπει να ανακυκλώνουμε.
Δ. Ως κράτος αποφασίσουμε ότι πρέπει να ανακυκλώνουμε.
Ε. Ως κοινωνία αποφασίσουμε ότι πρέπει να ανακυκλώνουμε.
Κλείνοντας, θέλω να απολογηθώ σε όσους συμπολίτες μας προσπαθούν να ανακυκλώσουν και πιθανόν να τους βασανίζουμε με τα προβλήματα που ακόμη σποραδικά υπάρχουν κυρίως στις διαδικασίες συλλογής των υλικών. Έχουμε κάνει και κάνουμε μεγάλες προσπάθειες να επιλυθούν. Στις περισσότερες περιοχές είμαστε κατά 80% καλύτεροι από ότι στην αρχή των έργων. Δεν επαναπαυόμαστε όμως αν δεν φτάσουμε στο 100%.
Ζητούμε απλά να σταματήσει όλη αυτή η καχυποψία και το κοινό να δει τη θετική πλευρά των πραγμάτων. Αρχίσαμε από το μηδέν και προχωράμε. Με τη στήριξη του κόσμου και με καλή θέληση θα πάμε μπροστά. Διαφορετικά δεν θα πάμε πουθενά.
Κυριάκος Παρπούνας
Γενικός Διευθυντής
Green Dot (Cyprus) Public Co Ltd