1. Ο Νόμος Περί Συσκευασιών και Αποβλήτων Συσκευασιών (Ν.32(I)/2002) με τις τροποποιήσεις και τους κανονισμούς που τον συνοδεύουν, καθορίζουν το πλαίσιο ευθυνών των επιχειρήσεων που θεωρούνται υπόχρεοι συσκευασίας και πρέπει να μεριμνήσουν για την ανάκτηση και ανακύκλωση των συσκευασιών τους.
Οι τρόποι ανταπόκρισης των επιχειρήσεων έναντι της υποχρέωσης τους, βάσει του Νόμου, μπορεί να είναι, είτε με την οργάνωση ατομικών Συστημάτων συμμόρφωσης είτε με την οργάνωση και συμμετοχή σε συλλογικά Συστήματα συμμόρφωσης.
Ακολουθώντας την πρακτική που ισχύει και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ένας σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων στην Κύπρο έχει συμβληθεί και έχει δημιουργήσει το μη κερδοσκοπικό οργανισμό Green Dot (Cyprus) Public Co Ltd με στόχο να οργανώσει το πρώτο συλλογικό Σύστημα συμμόρφωσης για τις συσκευασίες στην Κύπρο.
Ο οργανισμός ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Κυπριακού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου (ΚΕΒΕ) το 2003, ως οργανισμού ομπρέλα, και σήμερα μέτοχοι του είναι επιχειρήσεις-υπόχρεοι διαχειριστές συσκευασίας, διακινητές, υπόχρεοι πρώτων υλών και κατασκευαστές συσκευασίας, καθώς επίσης και το ΚΕΒΕ.
Στο παρόν στάδιο, ο αριθμός των μετόχων και μελών του οργανισμού είναι περίπου 400. Αυτές οι 400 επιχειρήσεις είναι ως επί το πλείστον και οι μεγαλύτεροι υπόχρεοι συσκευασίας στην Κύπρο. Η υπογραφή συμβάσεων με μέλη ή και μετόχους συνεχίζεται και αναμένεται ότι ένας σημαντικός ακόμη αριθμός επιχειρήσεων υπόχρεων συσκευασίας θα συμβληθεί σταδιακά με το Σύστημα.
Στις 10 Ιανουαρίου 2006 το Σύστημα είχε υποβάλει την αίτηση του στις αρμόδιες κρατικές αρχές για αδειοδότηση του συστήματος όπως προβλέπεται στη σχετική Νομοθεσία. Το σύστημα αδειοδοτήθηκε ως το πρώτο συλλογικό Σύστημα για τις συσκευασίες στην Κύπρο την 1η Αυγούστου το 2006 για εξαετή περίοδο, όπως προνοεί η σχετική Νομοθεσία.
Το Σύστημα έχει αρχίσει από την 1η Σεπτεμβρίου 2007 τη συλλογή μέσω συνεργαζόμενων εταιρειών διαχείρισης συσκευασιών, τη συλλογή και αξιοποίηση εμπορικών/βιομηχανικών συσκευασιών από εργοστάσια, καταστήματα, αποθήκες, κ.τ.λ.
Παράλληλα, από τις 5 Φεβρουαρίου 2007 έχει επίσης αρχίσει η λειτουργία του Συστήματος για τη συλλογή οικιακών συσκευασιών από πέντε Δήμους. Τους Δήμους Στροβόλου στη Λευκωσία και Αγίου Αθανασίου, Μέσα Γειτονιάς, Γερμασόγειας και Κάτω Πολεμιδιών στη Λεμεσό. Για τη διαλογή των υλικών ώστε να μπορούν να ανακυκλωθούν, έχουν κατασκευαστεί δυο εργοστάσια διαλογής τα οποία εξυπηρετούν το Σύστημα. Στη συνέχεια το Σύστημα θα επεκταθεί και σε άλλες περιοχές. Μέχρι τα μέσα του 2008 θα καλύπτονται με οργανωμένη συλλογή περίπου 400,000 πληθυσμός ενώ στη συνέχεια θα γίνουν και περαιτέρω επεκτάσεις με μακροπρόθεσμο στόχο την παγκύπρια κάλυψη.
2. Η Κύπρος σε γενικές γραμμές υστερεί από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες στην δυνατότητα υιοθέτησης περιβαλλοντικών πρακτικών κυρίως λόγω της νοοτροπίας του κοινού και της έλλειψης προπαίδειας και περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Πολλά μέτρα μιας περιβαλλοντικά υπεύθυνης πολιτικής δεν χρειάζονται ούτε μεγάλα έξοδα ούτε πολύ δύσκολες διαδικασίες εφαρμογής, για να αποτελεί αυτό τροχοπέδη στην υιοθέτηση τους. Αντίθετα πολλές πρακτικές που εφαρμόζει μια επιχείρηση με την υιοθέτηση μιας περιβαλλοντικής στρατηγικής καταλήγουν να έχουν οικονομικό όφελος για μια επιχείρηση. Το δύσκολο είναι να πειστούν όλα τα στελέχη της επιχείρησης να αλλάξουν τις καθημερινές τους συνήθειες. Και αυτό είναι δύσκολο όταν δεν υπάρχουν οι σωστές νοοτροπίες. Θεωρώ ότι προώθηση των θεμάτων που αφορούν το περιβάλλον σε μια επιχειρηματική κοινότητα όπως η Κυπριακή, προϋποθέτει συνειδητοποίηση των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων σε ανώτατο επίπεδο, επιμονή στην εφαρμογή των πολιτικών και κυρίως ένταξη των πρακτικών αυτών μέσα στους εταιρικούς στόχους της κάθε επιχείρησης. Και για την επίτευξη των στόχων αυτών θα πρέπει να αξιολογούνται και να επιβραβεύονται τα διευθυντικά στελέχη.
3. Τα κυριότερα προβλήματα που δυσκολεύουν την ανακύκλωση διαφόρων υλικών στην Κύπρο είναι:
α. Το μικρό μέγεθος της τοπικής αγοράς και άρα οι μικροί όγκοι υλικών.
β. Ο νησιώτικος χαρακτήρας του κράτους που μας επιφορτώνει με μεγάλα μεταφορικά κόστη για την εξαγωγή των υλικών.
γ. Η έλλειψη υποδομών διαχείρισης και ανακύκλωσης των υλικών.
δ. Η περιορισμένη δυνατότητα για ανάπτυξη υποδομών λόγω μεγεθών.
ε. Η έλλειψη περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης στις ευρύτερες μάζες του κοινού.
στ. Η έλλειψη προπαίδειας και οι περιορισμένες πρωτοβουλίες για ενίσχυση της.
4. Υπάρχει μεγάλη σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων στην Ε.Ε. για περιβαλλοντικά θέματα που επηρεάζουν τις επιχειρήσεις. Ο τομέας του περιβάλλοντος είναι αρκετά ώριμος στην Ευρωπαϊκή οικογένεια και είναι από τους πιο έντονα ρυθμιζόμενους τομείς. Η τάση είναι για ακόμη μεγαλύτερη ρύθμιση του τομέα αφού αναπτύσσονται μεγάλες πρωτοβουλίες κυρίως για την μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Ειδικά για τη διαχείριση των αποβλήτων η εμπλοκή των επιχειρήσεων ρυθμίζεται μέσα από την εφαρμογή της «Ευθύνης Παραγωγού» για σειρά ρευμάτων αποβλήτων όπως:
α. Οι συσκευασίες.
β. Τα Ηλεκτρικά και Ηλεκτρονικά απόβλητα.
γ. Οι Ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές.
δ. Τα οχήματα στο τέλος της ζωής τους.
ε. Τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων.
Σε γενικές γραμμές η εφαρμογή της Ευθύνης Παραγωγού σημαίνει ότι για τα πιο πάνω ρεύματα αποβλήτων έχουν σημαντικές ευθύνες για τη διαχείριση τους οι ίδιες οι επιχειρήσεις που διαθέτουν τέτοια προϊόντα στην αγορά ενός κράτους μέλους. Είτε τα κατασκευάζουν είτε τα εισάγουν σε ένα κράτος μέλος.
5. Οι κυπριακές επιχειρήσεις πέραν κάποιων εξαιρέσεων, έχουν αρχίσει να ασχολούνται και να προβληματίζονται για τα θέματα του περιβάλλοντος πολύ πρόσφατα. Αυτό είναι εν μέρει αναμενόμενο αφού σε μια κοινωνία που ευρύτερα μόνο πολύ επιφανειακά ασχολήθηκε με το περιβάλλον και την προστασία του, δεν υπήρχε η αναγκαία ευαισθητοποίηση για αυτά τα θέματα και σε εταιρικό επίπεδο.
Επιπρόσθετα, σε μια κοινωνία όπου οι ίδιοι οι πολίτες δεν ασκούν οποιαδήποτε πίεση στις επιχειρήσεις για υιοθέτηση πιο φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικές, ούτε παράλληλα επιβραβεύονται από το κοινό τέτοιες πρακτικές από τις όποιες ευαισθητοποιημένες επιχειρήσεις, δεν θα μπορούσε τα αποτελέσματα να είναι πολύ διαφορετικά.
Θεωρώ λοιπόν ότι οι παράγοντες που μπορεί να βοηθήσουν στην αλλαγή αυτών των νοοτροπιών είναι οι ακόλουθοι:
1. Πίεση από ένα πιο ευαισθητοποιημένο κοινό προς τις επιχειρήσεις για αλλαγή των πολιτικών τους.
2. Επιβράβευση από το κοινό των επιχειρήσεων που υιοθετούν πιο φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές με προτίμηση στα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους.
3. Είσοδος στην αγορά άλλων ευρωπαϊκών κυρίως εταιρειών ή μεγάλων πολυεθνικών ομίλων, που εισάγουν τις δικές τους περιβαλλοντικές πολιτικές υποκινώντας έτσι και τις δικές μας εταιρείες να τους μιμηθούν για να μείνουν πίσω.
6. Σαφέστατα πολλά μέτρα στα πλαίσια μιας πιο περιβαλλοντικά φιλικής πολιτικής μπορούν να βοηθήσουν στα οικονομικά μιας εταιρείας. Μερικά παραδείγματα είναι τα ακόλουθα:
1. Μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρισμού με την βελτιστοποίηση της χρήσης των κλιματιστικών και του περιορισμού γενικά της σπατάλης (σβήσιμο φώτων όταν δεν χρειάζονται, χρήση των οικονομικών λαμπτήρων φθορισμού, κλείσιμο συσκευών που μένουν σε στάση stand by, χρήση λιγότερο ενεργοβόρων συσκευών κ.τ.λ.).
2. Οικονομία στο χαρτί με την αξιοποίηση πρόχειρου χαρτιού και την εκτύπωση και στις δύο πλευρές.
3. Οικονομία στα καύσιμα με την αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων και τη χρήση υβριδικών ή ηλεκτρικών οχημάτων.
4. Χρήση επαναπληρούμενων καψούλων μελανιού για τους εκτυπωτές, κ.α.