Η ανάγκη για εφαρμογή συστημάτων διαχείρισης των αποβλήτων τους από τις εταιρείες στην Κύπρο, είναι αποτέλεσμα των νέων Νομοθεσιών που ισχύουν μετά την ένταξη μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι οποίες εισάγουν την έννοια της «Ευθύνης Παραγωγού» για συγκεκριμένες κατηγορίες αποβλήτων (Συσκευασίες, Ηλεκτρικά και Ηλεκτρονικά Απόβλητα, Μπαταρίες, Οχήματα στο τέλος της ζωής τους κ.τ.λ.).
Οι εταιρείες που πωλούν προϊόντα στην αγορά (είτε να εισάγουν είτε τα κατασκευάζουν), έχουν ευθύνη να ανακτούν και να ανακυκλώνουν συγκεκριμένες ποσότητες πλέον από αυτά τα προϊόντα ή τις συσκευασίες τους όταν αυτά γίνουν απόβλητα.
Οι επιλογές που έχουν οι εταιρείες για την ανάληψη αυτών τους των υποχρεώσεων είναι με βάση το Νόμο με τη δημιουργία είτε Ατομικών είτε Συλλογικών Συστημάτων Συμμόρφωσης.
Η πρακτική σε όλη την Ευρώπη όπου ισχύουν οι αντίστοιχες Νομοθεσίες, είναι η καταπληκτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων να εξυπηρετούνται από Συλλογικά Συστήματα Συμμόρφωσης.
Αυτό δεν είναι τυχαίο, ούτε έχει να κάνει μόνο με τις οικονομίες κλίμακος που απολαμβάνει ένα Συλλογικό Σύστημα Συμμόρφωσης λόγω του μεγέθους του, σε σχέση με τα Ατομικά Συστήματα. Η ειδοποιός διαφορά των δύο αυτών επιλογών είναι ότι στο Ατομικό Σύστημα είναι απαραίτητη προϋπόθεση ο παραγωγός να ανακτά και να ανακυκλώνει τα δικά του προϊόντα ή συσκευασίες, στα ποσοστά που προβλέπει ο Νόμος. Αυτό σημαίνει ότι για την μεγάλη πλειοψηφία των εταιρειών που διαθέτουν προϊόντα στην αγορά, είναι σχεδόν αδύνατο να αποδείξουν στις αρμόδιες αρχές ότι ανακτούν και διαχειρίζονται τα δικά τους προϊόντα ή συσκευασίες όταν αυτά γίνουν απόβλητα. Αντίθετα στα Συλλογικά Συστήματα η υποχρέωση μετατρέπεται σε συλλογική υποχρέωση επί του συνόλου ποσοτήτων και δεν παίζει ρόλο η μάρκα του προϊόντος.
Αυτό αποτυπώνεται σαφέστατα στις πρόνοιες και του δικού μας Νόμου 32(Ι)/2002 στους κανονισμούς δυνάμει του άρθρου 9 και 13 όπου ρητά αναφέρεται ότι για να εγκριθεί ένα σύστημα ατομικής διαχείρισης πρέπει ο διαχειριστής:
α. Να αποδεικνύει ότι εφαρμόζει σύστημα εγγυοδοσίας (δηλαδή σύστημα ανάκτησης των δικών του συσκευασιών)
β. Να καταθέτει στην αρμόδια αρχή στοιχεία που αφορούν:
(ι) περιγραφή του συστήματος εγγυοδοσίας που εφαρμόζει, ιδίως όσον αφορά τους στόχους και τις μεθόδους,
(ιι) την τεχνική και οικονομική υποδομή την οποία διαθέτει για την εφαρμογή του συστήματος, και
(ιιι) λεπτομέρειες του τρόπου λειτουργίας του συστήματος για να διαπιστωθεί η δυνατότητα συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του Νόμου,
γ. να καταβάλλει εγκεκριμένο τέλος το ύψος του οποίου θα αντιστοιχεί με το διοικητικό κόστος εξέτασης της αίτησης όπως αυτό θα καθορίζεται από την αρμόδια αρχή, και
δ. να αποδεικνύει ότι τα ανακυκλώσιμα υλικά που θα συλλέγονται, καταλήγουν για ανάκτηση ή ανακύκλωση σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Νόμου.
Τα πιο πάνω αν και αφορούν τις συσκευασίες είναι με βάση Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και πρακτική ισχύουσα και για τις άλλες κατηγορίες αποβλήτων στις οποίες υπάρχει Ευθύνη Παραγωγού. Άρα στο Ατομικό Σύστημα ο Παραγωγός πρέπει να καταρτήσει αίτηση για αδειοδότηση του Ατομικού του Συστήματος (με όποιο κόστος αυτό συνεπάγεται), να οργανώσει και να τηρεί σύστημα ανάκτησης των δικών του προϊόντων ή συσκευασιών δηλαδή, σύστημα εγγυοδοσίας (με όποιο κόστος και δυσκολία αυτό συνεπάγεται), να καταβάλει το διοικητικό κόστος εξέτασης της αίτησης του από τις αρμόδιες αρχές και εν τέλει να καταβάλει και σχετική εγγύηση στο κράτος (με ποσό που ορίζεται από τις αρμόδιες αρχές) για να χρησιμοποιηθεί σε περίπτωση που το Ατομικό του Σύστημα αποτύχει.
Όλα τα πιο πάνω τα αποφεύγει ο Παραγωγός αν συμμετέχει σε ένα αδειοδοτημένο Συλλογικό Σύστημα Συμμόρφωσης.
Εν κατακλείδι, πρέπει να λεχθεί ότι ατομικά συστήματα μπορεί να είναι εφικτά και αποδοτικά μόνο σε περιπτώσεις που, για τις συσκευασίες:
α. Μια εταιρεία εισάγει πρώτες ύλες, τις αποσυσκευάζει στις εγκαταστάσεις της και το τελικό προϊόν που πουλά δεν είναι συσκευασμένο
β. Τοποθετεί στην αγορά πολύ εξειδικευμένη συσκευασία σε περιορισμένα σημεία και μπορεί να ανακτήσει τουλάχιστον το 60%-70% αυτής της συσκευασίας με εύκολο οικονομικό τρόπο.
Για τα άλλα προϊόντα (Ηλεκτρικά & Ηλεκτρονικά και μπαταρίες):
α. Τοποθετεί στην αγορά πολύ εξειδικευμένο εξοπλισμό ο οποίος γνωρίζει που βρίσκεται και μπορεί να τον ανακτήσει εύκολα και οικονομικά στο τέλος της ζωής του.
Κυριάκος Παρπούνας
Γενικός Διευθυντής
Green Dot (Cyprus) Public Co Ltd